Περιγεννητική Απώλεια και Στήριξη στο Πένθος

Ορισμός και Παραδείγματα της Περιγεννητικής Απώλειας 

Περιγεννητική Απώλεια είναι ο θάνατος κυήματος, εμβρύου ή νεογνού κατά τη σύλληψη, την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό.

Παραδείγματα συνηθισμένων περιγεννητικών απωλειών είναι η αυθόρμητη αποβολή (τις πρώτες 20 εβδομάδες της εγκυμοσύνης), ο ενδομήτριος θάνατος (μετά την 20η εβδομάδα), η γέννηση θνησιγενούς εμβρύου, η επιλεκτική εμβρϋική μείωση (σε πολύδυμη εγκυμοσύνη) και η διακοπή εγκυμοσύνης για σοβαρούς ιατρικούς λόγους.

Ως περιγεννητική απώλεια επίσης ορίζεται ο θάνατος νεογνού πριν την 28η μέρα της ζωής του, που μπορεί να οφείλεται σε προωρότητα, σε σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS) ή σε γενετικές ανωμαλίες. Τέλος, σπανιότερα περιστατικά περιγεννητικών απωλειών είναι μεταξύ άλλων, οι εξωμήτριες εγκυμοσύνες και οι μήλες κυήσεις, που επιπλέον μπορούν να επηρεάσουν την γονιμότητα και στο μέλλον. 

Ψυχολογικές Επιπτώσεις των Περιγεννητικής Απώλειας  

Οι περιγεννητικές απώλειες είναι συχνά παραγνωρισμένες, γιατί ο θάνατος στις περιπτώσεις αυτές είναι διαφορετικός. Εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχει μια περιγεννητική απώλεια, ο  θρήνος που ακολουθεί μπορεί να έχει περιπλοκές.  Τα ζευγάρια που βίωσαν μια περιγεννητική απώλεια δεν έχασαν ένα παιδί που είχαν δει να μεγαλώνει. Δεν έχουν να μοιραστούν κοινές πραγματικές αναμνήσεις και εμπειρίες με τους δικούς τους.

Η θλίψη σε μια περιγεννητική απώλεια είναι προδρομική. Αφορά τις επιθυμίες και τις ελπίδες του ζευγαριού για ένα παιδί που ονειρεύτηκαν μαζί αλλά και ο καθένας χωριστά, κάποτε πριν καν το ζευγάρι γνωριστεί. Στην περιγεννητική απώλεια δεν υπάρχει ένα αναγνωρισμένο «πρόσωπο» που θρηνείται, ούτε τελετουργικά που να βοηθούν στην «κοινωνική» αναγνώριση της απώλειας και τη στήριξη από φίλους και δικούς. Είναι μια απώλεια σιωπηλή, «κοινωνικά άρρητη», κάτι που εντείνει τα συναισθήματα θλίψης, ενοχής, θυμού, ντροπής, ανεπάρκειας, μοναξιάς και απομόνωσης που νιώθει το ζευγάρι.

Τα συναισθήματα αυτά πυροδοτούνται εκ νέου σε σημαντικές ημερομηνίες, όπως την ημερομηνία προσδοκώμενου τοκετού, την ημερομηνία της σύλληψης, της γέννησης και του θανάτου για πολλά χρόνια μετά. Άλλες φυσιολογικές εκδηλώσεις του θρήνου είναι η σωματική κόπωση,  οι ταχυκαρδίες, η απώλεια της όρεξης, οι εφιάλτες, η δυσκολία στη συγκέντρωση, η δύσπνοια και οι πόνοι. Επιπλέον, οι γονείς συχνά βιώνουν flash-backs, με απρόσκλητες διαπεραστικές εικόνες, ήχους και σκέψεις που αποσυντονίζουν, με αποτέλεσμα να «ξαναζούν» την τραυματική τους εμπειρία και να αναστέλλεται έτσι η επεξεργασία της απώλειας.  

Επιλογές που περιπλέκουν την επεξεργασία της Περιγεννητικής Απώλειας  

Πολλές φορές το ζευγάρι επιλέγει να «ξεπεράσει» μια περιγεννητική απώλεια με μια νέα εγκυμοσύνη, πριν συνέλθει συναισθηματικά και σωματικά. Μάλιστα, οικογένεια και ιατρικό προσωπικό συχνά παροτρύνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό όμως δεν είναι «λύση» του πένθους και της θλίψης και συχνά ούτε καν συμβάλλει στην επεξεργασία τους. Αντίθετα, μπορεί να δημιουργήσει συναισθηματικές δυσκολίες καθώς έτσι αποφεύγεται η διεργασία του θρήνου. Όταν αυτός αντικαθίσταται από ένα νέο μωρό, μπορεί τελικά να επηρεάσει αρνητικά τη σχέση του ζευγαριού και τη σχέση των γονέων με το παιδί. 

Συμβουλευτική και Περιγεννητική Απώλεια

H Συμβουλευτική συμβάλλει κατ’ αρχάς στο να αναγνωριστεί η περιγεννητική απώλεια, να υπάρξει χώρος και χρόνος για την έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων, ονείρων και προσδοκιών. Το ζευγάρι χρειάζεται βοήθεια για να επεξεργαστεί την απώλειά του και να την εντάξει στην ιστορία της οικογενειακής του ζωής με ένα αποδεκτό για το ίδιο τρόπο. Ανακουφίζεται από τη θλίψη του και προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες από όπου «απουσιάζει» το μωρό που περίμενε. Διευκολύνεται να θρηνήσει το μέλος που έχασε, αναγνωρίζοντάς το ως πρόσωπο και τιμώντας την μνήμη του. Σε ένα πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης, η οικογένεια μπορεί να προσαρμοστεί σταδιακά, «ξανασυστήνοντας» τον εαυτό της στη ζωή αλλά και τους άλλους, με νέα σχέδια για την οικογενειακή διαδρομή.

Όταν σε αυτή τη συνθήκη προκύπτει μια νέα εγκυμοσύνη, μπορεί αυτή να συμβάλει σημαντικά στην αποκατάσταση της θετικής εικόνας εαυτού, της επάρκειας και της ικανότητας για τεκνοποιία. Με τη βοήθεια της Συμβουλευτικής,  οι απώλειες αυτές γίνονται προκλήσεις που αντιμετωπίζονται θετικά και τα ζευγάρια αποφασίζουν συνειδητά για το μέλλον που τους ταιριάζει.